สมุนไพรในแต่ละท้องถิ่น ได้ถูกนำมาใช้ประโยชน์มากมายหลายด้านทั้งการมาประกอบอาหาร มาทำเป็นยา ทั้งยาใช้ภายใน ยาใช้ภายนอก โดยคนโบราณนั้นมีการรักษาที่เรียกว่า การประคบสมุนไพร โดยนำสมุนไพรมาห่อด้วยผ้าขาวบาง เรียกว่า ลูกประคบ นั้นเอง โดยลูกประคบเหล่านี้นั้นมักจะนำมาใช้ในการประคบร้อนเพื่อให้ตัวยาของสมุนไพรต่างๆนั้น ซึมเข้าผิวหนัง นอกจากนั้นความร้อนยังช่วยทำให้กระตุ้นการไหลเวียนของเลือดอีกด้วย และลูกประคบยังมีกลิ่นหอมที่ได้จากน้ำมันหอมระเหยของสมุนไพรอีกด้วย ทำให้ยังสามารถช่วยบรรเทาอาการหวัด คัดจมูกได้อีกตะหาก
ลูกประคบนั้นมีหลากหลายสูตรต่างกันไปตามละท้องถิ่นอาจจะมีการใช้สมุนไพรทั้งไทยหรือจีน ผสมกันไปขึ้นอยู่กับสูตรต่างๆ ซึ่งจะทำให้มีสรรพคุณของลูกประคบแตกต่างกันออกไป มีความหลากหลาย สามารถปรับแต่งสูตรได้ แต่โดยหลักแล้วก็จะใช้ในการคลายปวดเมื่อย คลายกล้ามเนื้อ ชวนให้โลหิตไหลเวียนได้ดีขึ้นนั้นเอง
ลูกประคบมักจะพบเห็นได้ตามร้านนวดหรือสปาต่างๆ แต่จริงๆแล้วเราสามารถหาซื้อลูกประคบนั้นมาใช้งานเองที่บ้านได้ง่ายๆ เพียงนำลูกประคบพรมน้ำแล้วน้ำไปนึ่งหรือเข้าไมโครเวฟเพื่อให้ร้อนขึ้นแล้วนำไปประคบยังส่วนต่างๆของร่างกายได้เลย โดยลูกประคบที่ดีนั้นควรจะทำจากสมุนไพรที่ผ่านการทำความสะอาดแล้วเพื่อไม่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองตามมาได้
หลังจากการใช้ลูกประคบครั้งแรกแล้ว เราสามารถนำไปผึ่งให้คลายร้อนและแห้ง สามารถนำมาเก็บในตู้เย็น แล้วนำมาใช้ซ้ำได้จนกว่าสมุนไพรจะหมด สังเกตจากกลิ่นของสมุนไพรที่จะจางลงเรื่อยๆ ซึ่งสามารถเก็บไว้ได้3-5วันเลยทีเดียว
วิธีการใช้และข้อควรระวังในการใช้ ลูกประคบ
- ระวังลูกประคบที่ร้อนเกินไป อาจจะทำให้ผิวหนังบริเวณที่ประคบพองได้ ควรทำการทดสอบกับบริเวณหลังมือก่อนว่าร้อนพอดีหรือยัง
- ไม่ควรประคบไว้บนผิวหนังจุดเดิมนานเกินไป เพียงแค่ประคบลงแล้วยกขึ้นเลย แต่ถ้าลูกประคบคลายความร้อนลงแล้วก็ให้วางไว้นานขึ้นได้
- หลังจากประคบสมุนไพรเสร็จนั้นยังไม่ควรอาบน้ำทันที เพราะจะเป็นการล้างตัวยาจากผิวหนัง และยังทำให้ร่างกายเย็นทันที อาจทำให้เกิดไข้หรือเป็นหวัดได้ ดังนั้นควรจะนั่งพักซักพักเพื่อให้ร่างกายเย็นลงเองก่อนแล้วจึงอาบน้ำ เพราะยังช่วยให้ตัวยาสมุนไพรต่างๆ ได้ซึมลงผิวหนังก่อนอีกด้วย
- ไม่ควรใช้การประคบร้อนในกรณีที่มีการอักเสบ บวม เพราะจะทำให้มีการอักเสบหรือบวมมากขึ้น
- ไม่ควรประคบร้อนบริเวณที่มีแผล เพราะจะทำให้แผลพองได้
