คำกล่าวงานศพ หรือ คำไว้อาลัย ต่อผู้เสียชีวิต เป็นการพูดที่จะใช้ในงานฌาปนกิจศพเพื่อกล่าวถึงผู้ที่เสียชีวิตไปแล้วโดยจะเป็นคำพูดที่แสดงความผูกพัน หรือความเศร้าเสียใจต่อบุคคลที่ได้จากไปแล้ว โดยจะพูดถึง ประวัติชีวิต ในทุก ๆ ด้าน ตั้งแต่ที่เกิดจนกระทั่งเสียชีวิต โดยจะกล่าวถึง ทั้งในเรื่องของ ครอบครัว การศึกษา หน้าที่การงาน การทำงานเพื่อสังคม อุปนิสัย และวาระสุดท้ายก่อนที่ผู้เสียชีวิตจะจากไป
โดยหลักการของการเขียนคำกล่าวงานศพ คำไว้อาลัยนั้น มีหลักการเขียนที่ไม่ยากและซับซ้อน โดยจะคำนึงถึงผู้ที่ได้รับฟังเป็นหลัก เพื่อปลอบประโลมให้ดีขึ้นจากอาการเศร้าโศก เสียใจและยังสามารถให้ข้อคิด คติเตือนใจหรือบทเรียนที่ได้จากผู้ที่เสียชีวิตอีกด้วย
โดยการเขียน คำกล่าวงานศพ ต่อผู้เสียชีวิตมีหลักการดังนี้
- แสดงความเศร้าเสียใจต่อผู้ที่เสียชีวิต
- แสดงความเห็นใจต่อครอบครัวของผู้ที่เสียชีวิต
- กล่าวถึงความสัมพันธ์ที่เคยมีต่อกัน
- กล่าวถึงคุณงามความดีของผู้ที่เสียชีวิต
- แสดงความหวังว่าผู้ที่เสียชีวิตได้พักผ่อนและได้ไปสู่สุขคติแล้ว
แต่ละช่วงตอนของคำกล่าวไว้อาลัยนั้น ควรจะใช้ถ้อยคำที่กระชับและไม่เยิ่นเย้อจนเกินไป ใช้ถ้อยคำที่ลึกซึ้งและจับใจ ชวนให้ระลึกถึงผู้ที่จากไป ทำให้ผู้ฟังได้รับความรู้สึกที่ดี และช่วยให้คลายความเศร้าลงไปได้ ควรทำให้รู้สึกระลึกถึงผู้ที่เสียชีวิตในด้านดี ๆ ที่มีต่อคนรอบข้าง
แต่งและเขียนอย่างไร ให้กระชับไม่ยืดเยื้อ
1. แต่งคำกลอน
ในบางครั้งคำกล่าวงานศพนั้น อาจจะมาในรูปแบบของคำกลอนโดยสามารถแต่งให้เป็นเรื่องราวเชื่อมโยงกันโดยจะอิงจากหลักการที่กล่าวมาแล้วข้างต้นเพื่อให้ผู้ฟังไม่เกิดความเบื่อหน่าย และยังทำให้การกล่าวนั้นสั้น สละสลวย และกระชับมากขึ้นอีกด้วย ( ตัวอย่าง กลอนงานศพ ตามไปดูกันต่อได้เลย )
2. สั้นๆ ได้ใจความ
บทคำกล่าวงานศพสั้นๆ ที่จะกล่าวถึงนั้น จะเป็นการให้ภาพรวมในแต่ละช่วงโดยจะไม่ลงรายละเอียดในแง่ของคำพูด เพราะการเรียบเรียงคำพูดของผู้พูดแต่ละคนนั้นจะไม่เหมือนกันโดยสามารถคิดคำหรือบทพูดได้เอง เพื่อให้ผู้พูดนั้น พูดได้อย่างคล่องแคล่วและไม่ติดขัด
3. พูดถึงความสัมพันธ์ ต่างๆ
คำกล่าวจะเริ่มต้นที่โดยการแนะนำตัวผู้พูดอย่างคร่าวๆ : ว่าเป็นใครมาจากไหน มีความสัมพันธ์อย่างไรกับผู้ที่เสียชีวิต
ต่อด้วยประวัติของผู้ที่เสียชีวิตโดยสังเขป : ไม่เยิ่นเย้อ เริ่มต้นด้วยชื่อและวันเกิด อาจจะกล่าวถึงครอบครัว ภูมิลำเนาได้ เพื่อให้ได้ทราบประวัติคร่าวๆของผู้เสียชีวิต
ในส่วนถัดไปจะกล่าวถึงประวัติการศึกษาอาจจะไม่ต้องลงรายละเอียดลึก : เป็นเพียงการศึกษาระดับสูงสุดก็ได้ ต่อด้วยอาชีพที่ประกอบอยู่ อาจจะสามารถพูดถึงตำแหน่งและหน้าที่ที่รับผิดชอบอยู่ สามารถพูดถึงความสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงานว่าเป็นอย่างไร เพราะการทำงานร่วมกันนั้นย่อมมีความรู้สึกผูกพันที่ดีต่อกัน ในส่วนของหน้าที่การงานนั้นสามารถพูดถึงการทำงานเพื่อสังคม การช่วยเหลือชุมชนได้อีกด้วย
ส่วนต่อไปนั้นจะกล่าวถึงครอบครัวของผู้ที่เสียชีวิตที่ใกล้ชิดกันมากขึ้น : บุคคลในครอบครัวย่อมจะรู้สึกเสียใจมากเป็นธรรมดาเพราะมีความผูกพันกันมากกว่าความสัมพันธ์แบบอื่น ๆ ผู้พูดควรกล่าวถึงความสัมพันธ์ที่ดีของครอบครัว อาจจะพูดถึงอปุนิสัยของผู้ที่เสียชีวิต การวางตัว การปฎิบัติตัวที่ดีต่อคนรอบข้าง ในกรณีที่ผู้พูดเป็นบุคคลในครอบครัว ผู้พูดสามารถกล่าวถึงความรู้สึกของตัวผู้พูดเองที่มีต่อผู้เสียชีวิตได้ ทำให้คนในครอบครัวนั้นได้ระลึกถึงผู้ที่จากไปในแง่มุมดีๆ
4. อาการและสาเหตุการเสียชีวิต
ในส่วนสุดท้ายกล่าวถึงการจากไป อาจจะพูดถึงอาการป่วยที่เกิดขึ้นหรือสาเหตุของการเสียชีวิตคร่าวๆ โดยไม่มีความจำเป็นต้องลงรายละเอียดลึกจนเกินไปเพราะอาจจะทำให้บุคคลใกล้ชิดหรือแขกผู้มาร่วมงานเศร้าโศกเสียใจ หรือสะเทือนใจได้ ต่อด้วยการกล่าวสรุปถึงสิ่งดี ๆที่ผู้เสียชีวิตได้กระทำไว้ และพูดเพื่อปลอบประโลมแก่ผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่เพื่อให้คลายความเศร้า สามารถให้ข้อคิด บทเรียน ที่ได้รับจากผู้ที่เสียชีวิตได้อีกด้วย
โดยผู้พูดอาจจะสามารถเรียนเชิญแขกผู้มาร่วมงานแสดงความไว้อาลัยโดยการสงบนิ่งเพื่อให้ระลึกถึงผู้ที่จากไปได้อีกด้วย หลังจากนั้นสามารถกล่าวขอบคุณผู้แขกที่มาร่วมแสดงความเสียใจ ถือว่าเป็นการกล่าวจบคำไว้อาลัย
5. การกล่าวสรุป
เมื่อกล่าวพูดไว้อาลัยเสร็จแล้ว ขั้นตอนพิธีของงานฌาปนกิจนั้นก็จะดำเนินต่อไปนั้นขั้นตอนต่อไป โดยคำกล่าวงานศพนั้นไม่ควรจะเยิ่นเย้อจนเกินไปเพราะอาจจะทำให้พิธีอื่น ๆ ต่อจากนั้นกระทบตารางเวลาได้ ผู้กล่าวคำไว้อาลัยนั้นควรจะต้องเตรียมบทพูดให้พร้อม ควรจะมีเนื้อหาครบถ้วนแต่ต้องกระชับ สามารถใช้คำพูดที่ทำให้ผู้ฟังนั้นได้ระลึกถึงผู้ที่จากไป
แต่ก็ไม่ควรจะตอกย้ำให้เกิดความเศร้าเสียใจมากขึ้นไปด้วย ผู้พูดจึงอาจจะต้องเตรียมตัวเพื่อการพูดเพื่อให้ได้ตามเป้าหมาย โดยถ้าสามารถเขียนบทเพื่อให้เป็นคำพูดในแบบฉบับของตัวผู้พูดเองหรืออาจจะหาตัวอย่างของคำกล่าวไว้อาลัยนั้นมาดัดแปลงก็ได้
คำกล่าวงานศพ คำไว้อาลัย แก่ผู้เสียชีวิตนั้นก็มีหลักการตามที่กล่าวไปแล้ว โดยจะเห็นได้ว่าคำกล่าวควรจะต้องคำนึงถึงเนื้อหาที่จะพูดถึงผู้เสียชีวิตในด้านต่าง ๆ ของชีวิตของผู้ที่จากไป ทั้งในเรื่องของประวัติโดยสังเขป หน้าที่การงาน อาชืพ ครอบครัวของผู้ที่เสียชีวิต แต่สิ่งที่ขาดไม่ได้คือสิ่งดี ๆของผู้ที่เสียชีวิตที่ได้กระทำไว้ทั้งต่อตัวเอง คนรู้จักหรือแม้กระทั่งสังคมรอบข้าง เพื่อให้ผู้ที่เสียชีวิตนั้นเป็นที่ระลึกถึงในแง่มุมดี ๆ และยังได้เป็นแบบอย่างที่ดีต่อคนที่ยังมีชีวิตอยู่ต่อไป
